Een ‘loyaliteitsconflict’ of ‘loyaliteit’ zijn termen die rondom een (echt)scheiding wel eens gebruikt worden als het gaat om de omgang(sregeling) met kinderen. Kinderen voelen naar hun ouders toe een heel bijzondere vorm van loyaliteit, daarom is het voor hen belangrijk dat ze, ook ná een scheiding, zich loyaal ‘mogen’ voelen.

Loyaliteit en scheiding

Loyaliteit komt ook wel overeen met de betekenis van trouw. De begrippen en inzichten rondom loyaliteit en loyaliteitsconflicten zijn afkomstig vanuit psychiater Iwan Boszormenyi Nagy. Vanuit zijn theorie beschrijft hij verschillende vormen van loyaliteit waar mensen mee te maken hebben,  in het bijzonder de ‘horizontale’ loyaliteitsrelaties. De band tussen ouders en kind is een gegeven, evenals het kind altijd loyaal is aan beide biologische ouders. Bovendien is volgens Nagy de loyaliteit richting ouders iets dat niet verbroken kan worden.
Ieder mens en kind krijgt in zijn/haar leven te maken met ‘loyaliteitsconflicten’. Deze kunnen bijvoorbeeld ook spelen tijdens vriendschappen. Echter, van een kind richting de ouder(s) is een probleem met loyaliteit ná een scheiding, of zelfs voorafgaand tijdens eventuele ruzies, veel ingrijpender. Dit omdat de loyaliteitsband richting ouders sterker is, en de ouders vaak ook de personen zijn aan wie zij erg gehecht zijn en tegenop kijken.

Loyaliteitsconflict

Samengevat kun je stellen dat vanuit een kind bij het ‘moeten kiezen’ tussen ouders er problemen kunnen ontstaan rondom de loyaliteit. Het ‘moeten kiezen’ komt vaker voor dan ouders denken, omdat ook veel keuzes juist zich niet in gesprekken afspelen maar vanbinnen, in gedachten en gevoel. Als een kind het sterke gevoel krijgt een voorkeur voor één ouder te moeten uitspreken, ontstaat er van binnen een conflict. Als een kind namelijk ‘de loyaliteit’ naar een ouder uit, zal hij/zij voelen dat de andere ouder te kort krijgt. Hieruit volgt dat het eerstvolgende ‘keuzemoment’ bij het kind een nog sterkere lading krijgt; niet meer de eigen wens staat centraal maar juist het niet tekort willen doen van één van de ouders.

Intussen kan er na het uitspreken van een keuze nog van alles in het hoofd blijven ronddwalen: ‘heb ik wel de goede keuze gemaakt?’ , ‘is papa/mama nu niet boos/verdrietig?’ , ‘papa/mama voelde zicht de laatste keer al wat alleen, laat ik dan volgende keren maar voor hem/haar kiezen’.  Vandaar dat een kind op deze manier het gevoel krijgt niet trouw te mogen/kunnen zijn aan iemand van wie ze veel houden. Als ze voor hun gevoel moeten uitspreken wie ze ‘het leukste’ vinden, zal de andere ouder in hun ogen ervaren dat deze ‘minder leuk’ is, en gekwetst zijn. Als kinderen iemand moeten kwetsen van wie zij houden, kan ook angst ontstaan dat de band tussen hen minder zal worden/zij iemand minder zullen zien. En dit door een keuze die zij moeten maken. Er kan op deze manier door veel factoren een loyaliteitsconflict ontstaan.

Voorbeelden loyaliteit en scheiding

Deze keuzes voor kinderen lijken soms heel expliciet als je bijvoorbeeld  “bij wie wil je liever wonen?” als extreem voorbeeld neemt. Maar juist ook de kleine, vaak goedbedoelde, keuzemomentjes kunnen voor kinderen uiteindelijk tot verwarring lijden.
Voor een kind van wie de ouders bij elkaar zijn, is een vraag als ‘wie moet je van zwemles halen?’ een stuk onschuldiger omdat hij/zij minder ervaart dat het antwoord andere ouder echt kwetst en daarnaast het antwoord niet veel invloed heeft of hij/zij een ouder echt minder zal gaan zien. De keuze is in dit geval ook vaker eerder een grapje, beide ouders ’trekken’ op dat moment niet aan het kind.

Echter bij ruzies of na een scheiding  liggen de verhoudingen anders en wil een kind niet het gevoel hebben een ouder tekort te doen of in de steek te laten. Zo kan een kind bij het goedbedoeld overleggen bij wie hij/zij zijn verjaardag wil vieren al leiden tot keuzegevoelens na een scheiding. Feestdagen in het algemeen zijn momenten voor kinderen van gescheiden ouders waarbij deze keuzes ervaren worden, het zijn vaak voor ouders ook bijzondere ‘familiemomenten’ waardoor een keuze nog moeilijker is.
Maar ook in de goedbedoelde vraag “hoe was je weekend bij papa/mama” kan voor een kind, die al wat keuzemomenten heeft ervaren, zwaar voelen. Het kind kan bijvoorbeeld de druk voelen om maar vooral te zeggen dat het niet leuk was, of saai. Het kind kan namelijk denken dat bij een enthousiast antwoord de vragende ouder gekwetst raakt.

Tips rondom de loyaliteit en scheiding

Ten eerste kan worden gezegd dat niet voorkomen kan worden dat een kind op enig moment problemen voelt met loyaliteit gedurende of na de scheiding. Ze willen immers het liefste met beide ouders evenveel tijd, aandacht en liefde beleven en moeten opnieuw deze balans terugvinden. Bij alle leeftijden speelt dus dit probleem voor kinderen, hoewel kinderen tussen de 9 en 13 jaar hier het meest gevoelig voor zijn.

Probeer bewust te zijn van dit proces voor kinderen, de nieuwe balans die ook zij intussen moeten vinden. Daarnaast is het goed om stil te staan bij de keuzemomenten die kinderen kunnen voelen, hoe klein en ‘goedbedoeld’ sommige vragen ook zijn.
Om samen als ouders, ook na de scheiding, keuzes voor kinderen te maken kan hen veel lucht geven. Zo kan een voorstel als “wij hebben overlegd en denken dat het bij ….. een goede plaats is om te je verjaardag te vieren, hoe klinkt dat?” minder keuze-stress geven dat de gewone vraag “waar wil je je verjaardag het liefste vieren”. Uiteraard spelen hier ook de leeftijd, karakter en omstandigheden mee.

Respectvol praten over de andere ouder is belangrijk. Zowel tegen de kinderen als gesprekken met anderen waar de kinderen bij zijn.

Grootste aandachtspunt loyaliteit

Samenvattend kan gezegd worden dat het essentieel is dat kinderen het gevoel krijgen dat zij van beide ouders mógen houden. Dit kan voor een ouder ingewikkeld voelen: als deze gekwetst is door de andere ouder, echter kinderen willen hier geen keuze in hoeven maken.
Dus het uitspreken van, en uitstralen van, het mogen houden van beide ouders is van belang om na te leven om zodoende voor een kind minder loyaliteitsproblemen te ervaren. Als een kind een heel leuk weekend heeft gehad bij een ouder, vervolgens van de andere ouder (oprecht) voelt dat dit heel leuk voor hen is geweest, krijgt dit kind een goed gevoel zichzelf te kunnen zijn én het gevoel van beide ouders te mogen genieten.

Bij Wender Mediation denken we graag eerst ook aan de gevolgen voor de toekomst. Een toekomst in beide richtingen.

Lees meer

Indexatie alimentatie 2024

Per januari 2024 worden onderhoudsbijdragen verhoogd met 6,2%. De indexatie alimentatie is in jaren niet zo hoog geweest.

Indexatie alimentatie 2023

De indexatie alimentatie 2023 is vastgesteld op 3,4%. Wat betekent dat precies?

Verschil geregistreerd partnerschap & samenlevingscontract

Stellen die niet willen trouwen maar wel zaken formeel willen vastleggen, kunnen kiezen voor (geregistreerd) partnerschap of een samenlevingscontract. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen?